29-09-2022, 22:11
|
#2889 link
|
|
Rispel Raspel
|
Quote:
Als Poetin valt, wat krijgen we dan?
https://www.standaard.be/cnt/dmf20220928_97643275
Anatol Lieven
Was onder meer Rusland-correspondent voor The Times. Verbonden aan het Quincy Institute for Responsible Statecraft. Auteur van Ukraine and Russia. A fraternal rivalry.
donderdag 29 september 2022 om 3.25 uur
Nu Poetin verstrikt zit in de oorlog in Oekraïne en worstelt met onrust in eigen land, is het volgens Anatol Lieven tijd voor het Westen om via onderhandelingen een catastrofe af te wenden.
Dat president Vladimir Poetin een gedeeltelijke mobilisatie moet afroepen, is een teken dat Rusland zich sinds de invasie in februari volledig miskeken heeft op Oekraïne. Dat Poetin daar zolang mee gewacht heeft, is deels vanwege de implicatie dat hij zijn mislukking op die manier ook erkent en dat de ‘speciale militaire operatie’ in werkelijkheid een grootschalige oorlog is, en dan nog één die de Russen dreigen te verliezen. Het is ook omdat hij – terecht – een tegenreactie vreesde van het Russische publiek. Zijn regime bevindt zich nu in zwaar weer. Nog een grote nederlaag, en het klapt wellicht ineen.
Nog veel gevaarlijker dan de mobilisatie op zich, is de combinatie van die afkondiging met het besluit om referenda te houden in de oostelijke Donbas en andere door de Russen bezette gebieden.
Het resultaat van die ‘stemming’ over wel of niet bij Rusland doet er niet echt toe – dat is een uitgemaakte zaak. De hamvraag is of de Russische regering en het parlement onmiddellijk zullen overgaan tot de annexatie van die gebieden. Als ze dat doen, is dat een teken dat Moskou alle hoop op vrede heeft laten varen en bereid is voor onbepaalde duur te blijven vechten. Die annexatie kan immers nooit aanvaard worden, niet door Oekraïne, niet door het Westen, en kan dus geen onderdeel zijn van een onderhandeld akkoord. Het beste wat je kunt hopen voor Oekraïne, is dan een reeks wankele staakt-het-vurens afgewisseld met oorlog, zoals de afgelopen 75 jaar in Kasjmir.
Binnen de week zal duidelijk worden of dit ook daadwerkelijk de intentie van Moskou is, of dat de referenda bedoeld waren als wisselgeld voor toekomstige onderhandelingen. We mogen niet vergeten dat de separatistische Donbas-republieken zich al in 2014 onafhankelijk verklaarden van Oekraïne, maar Moskou pas acht jaar later, aan de vooravond van de oorlog in februari, overging tot officiële erkenning. In tussentijd onderhandelde Moskou met Oekraïne en het Westen over de teruggave van de gebieden aan Oekraïne, met garanties voor verregaande autonomie onder de Minsk II-akkoorden van 2015.
Misschien zijn de referenda deze keer ook weer een manier om te dreigen met annexatie als het Westen niet tot een compromis wil komen, eerder dan een voorbode van onmiddellijke annexatie.
Plan C
Het was Poetin zelf die daarvoor de deur op een kier leek te zetten toen hij vorige week instemmend verwees naar het vredesvoorstel van Oekraïne in maart, dat gewag maakte van een neutraliteitsverdrag en het bevriezen van de territoriale twisten ten behoeve van verdere onderhandeling. Over waarom die gesprekken op de klippen gelopen zijn, lopen de meningen uiteen. In de Russische versie was het Westen de blokkerende partij en stapte Oekraïne weg van de tafel.
De redenen waarom Moskou een staakt-het-vuren zou willen, liggen voor de hand. Poetins oorspronkelijke plan om Kiev in te nemen en van Oekraïne een vazalstaat te maken, is faliekant mislukt. Plan B, de Russisch-sprekende gebieden in het oosten en het zuiden veroveren, liep vast lang voor de belangrijkste doelen bereikt waren. Vandaag dreigt het zelfs teruggedraaid te worden door het Oekraïense tegenoffensief. Poetins regime is zwaar aangeslagen door de nederlaag in de provincie Charkov. Als Oekraïne erin zou slagen de Russen te verdrijven uit Cherson of grote delen van de Donbas, dan is het maar de vraag of Poetin dat overleeft als leider.
Komt er geen staakt-het-vuren of geen vredesonderhandelingen, dan is Rusland in staat de boel gevoelig te laten escaleren. Het kan de overblijvende bezette gebieden hardnekkig verdedigen, terwijl het zijn aanvallen opvoert op Oekraïense infrastructuur – die aanvallen zijn al begonnen. Als Rusland toch de bezette gebieden annexeert, dan is het mogelijk dat Poetin met kernwapens dreigt om te verdedigen wat Rusland zelf definieert als soeverein grondgebied.
Als de regering-Biden nog meer gaat knagen aan zijn One China-beleid, dan mag Rusland hopen dat China zijn militaire en financiële steun zal opdrijven.
Intussen neemt de onrust binnen de Russische samenleving zienderogen toe. Dat ongenoegen wordt nog verergerd door een mix – vaak tezelfdertijd aanwezig in de hoofden van de Russen – van tegenstand tegen de oorlog zelf en woede over de incompetentie van Poetin en zijn entourage om hem behoorlijk te voeren.
Garanties
Als dat blijft duren, dan wordt een coup tegen Poetin een mogelijkheid. Dat hoeft zelfs niet met geweld te gebeuren, en misschien sijpelt er niets van door in het openbaar. Een delegatie topfiguren zou naar Poetin kunnen stappen en hem vertellen dat het, om het regime zelf te vrijwaren, noodzakelijk is om af te treden. Met de garantie van immuniteit tegen vervolging en met behoud van zijn eigendommen. Ongeveer wat er in 1999 gebeurde toen Jeltsin de macht overdroeg aan Poetin.
Als ze die stap zetten, lopen de leden van de Russische elite wel een enorm risico: voor zichzelf op persoonlijk vlak mochten ze falen, maar ook voor de bovenklasse en Rusland zelf, mocht een wissel van de macht een wig drijven in de elite en uitmonden in politieke chaos en een radicale verzwakking van het centrale gezag.
Een opvolger van Poetin zou wellicht de totale mobilisatie afkondigen en de oorlogsinspanningen nog opvoeren
Daarom zullen ze een minimale waarborg moeten zien te krijgen van het Westen: als Poetin aan de kant wordt geschoven, moet een deal met zijn opvolger diens nieuwe regering toelaten om met een trofee of twee te kunnen zwaaien.
In het andere geval blijven ze achter met een verzwakte staat en een verzwakt leger, en met wat Russen zullen zien als een onvoorwaardelijke overgave onder westerse voorwaarden. Net zo’n catastrofale last als die waarmee de Duitse Weimar-democratie opgezadeld werd na de Eerste Wereldoorlog. Een onuitwisbare stempel van overgave en nationale vernedering.
In dat scenario zou een opvolger van Poetin hoogstwaarschijnlijk alle schuld voor wat er misgegaan is in Oekraïne, op hem afschuiven. Daarnaast zal hij gehoor geven aan de aanzwellende roep van Russische hardliners om de totale mobilisatie af te kondigen en de oorlogsinspanningen nog op te voeren. Waardoor de oorlog zich over de grenzen van Oekraïne zal verspreiden.
Als we dat scenario willen vermijden, is er nog tijd voor het Westen om in te gaan op Poetins stille wenk om te praten. Maar niet veel meer.
|
aged like milk |
|
|
